Spotkanie w Dyskusyjnym Klubie Filmowym “Fantom” w Sokółce skupiło się wokół postaci Józefa Marcinkiewicza.
Prezentowany sokólskiej publiczności w dniu 7 kwietnia 2022 r. obraz “Wybraniec bogów” miał swoją premierę online w roku 2021 w trakcie trwania II Międzynarodowego Festiwalu Filmowego o Totalitaryzmach “Echa Katynia”. W Sokółce pojawił się w kontekście zbliżających się obchodów Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Widzowie po projekcji spotkali się z historykiem z Biura Badań Historycznych IPN w Białymstoku, Pawłem Niziołkiem oraz odtwórcą postaci Józefa Marcinkiewicza w części fabularyzowanej dokumentu, aktorem Sebastianem Słomińskim. Rozmowa dotyczyła tragicznej, tytułowej postaci geniusza matematycznego Józefa Marcinkiewicza, wywodzącego się z miejscowości Cimoszka, koło Janowa w pow. sokólskim.
Widzowie dowiedzieli się jaki splot wydarzeń doprowadził najpierw do publikacji książkowych o postaci Marcinkiewicza – był to początek zainteresowania Instytutu Pamięci Narodowej nagraniem relacji naukowców, historyków oraz rodziny dotyczących tragicznie zmarłego 30-letniego naukowca. Bazą filmu okazała się publikacja “Józef Marcinkiewicz. Genialny Matematyk – Męczennik Katynia” red. Janiny Marciak-Kozłowskiej i Emilii Jakimowicz. Dokument podejmuje się jednak również fabularyzacji narracji biograficznej zawartej w wypowiedziach ekspertów.
O swoim udziale w projekcie, pracy nad częścią inscenizowaną dokumentu opowiadał aktor młodego pokolenia Sebastian Słomiński, okazało się że jest to jego pierwsza główna rola filmowa. Artysta od 12 lat pracuje i mieszka w Warszawie. Zanim rozpoczął studia w stolicy, wychowywał się i uczył w Sokółce, był członkiem amatorskiego teatru “Coś” działającego przy Sokólskim Ośrodku Kultury. Obecnie działa w Teatrze Pijana Sypialnia, oraz placówkach kulturalnych Warszawy, zajmuje się nie tylko aktorstwem, ale dużo czasu poświęca edukacji teatralnej. Aktor wskazał na ważny nowy kontekst w jakim czyta się dziś postać Marcinkiewicza – aktualnej wojny.
Przedmiotem dyskusji wieczoru był przede wszystkim dramatyczny wybór naukowca, polegający na dobrowolnym powrocie do kraju ze stypendium zagranicznego i udziału w wojnie obronnej 1939 roku, oraz braku podęcia przez niego ucieczki z konwoju wiozącego naukowca do obozu jenieckiego w głąb Rosji. Pojawił się głos publiczności buntujący się przeciwko takiej decyzji i takiemu pojmowaniu patriotyzmu. Autor publikacji o rodzinie Marcinkiewiczów, pan Paweł Nizołek przypomniał o “podwójnej śmierci” Józefa Marcinkiewicza, jako ofiary zbrodni katyńskiej. Jego nazwisko i dokonania dla matematyki polskiej podlegały cenzurze ze względów politycznych.
Warto wspomnieć, że wśród licznie zgromadzonej publiczności dyskusyjnego klubu filmowego “Fantom” znaleźli się m.in. krewni Marcinkiewicza, uczniowie Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Janowie wraz z opiekunami, a także licznie studenci Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Sokółce.
Prezentacji filmu towarzyszyło przypomnienie w holu kinowym archiwalnej wystawy Muzeum Ziemi Sokólskiej SOK dotyczącej naukowca, powstałej w roku 2019 w ramach projektu finansowanego ze środków Fundacji BGK.
Organizatorami wydarzenia byli Sokólski Ośrodek Kultury, IPN Oddział w Białymstoku, Uniwersytet Trzeciego Wieku w Sokółce.
Zdjęcia: W. Panow
Muzeum Ziemi Sokólskiej SOK
