Jak do tej pory najstarszą pisankę odnaleziono na terenie sumeryjskiej Mezopotamii. Wiadomo, że zwyczaj malowania jajek znany był już w czasach Cesarstwa Rzymskiego. Czytamy o tym w tekstach pozostawionych przez Owidiusza, Pliniusza Młodszego i Juwenalisa. W procesie chrystianizacji pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej. Ma ona symbolizować rodzącą się do życia przyrodę, a w chrześcijaństwie dodatkowo nadzieję, wynikającą z wiary w zmartwychwstanie Chrystusa.
Na ziemiach polskich najstarsze pisanki – pochodzące z X wieku – odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych na opolskiej wyspie Ostrówek. Były one ozdobione wzorem wykonanym za pomocą roztopionego wosku i pomalowane w naturalnych barwnikach. Taki sposób zdobienia wielkanocnych jajek znany jest do dziś na Podlasiu. Owa technika to tzw. metoda batikowa. Żeby zobaczyć, jak wygląda przygotowanie takich pisanek, wystarczy przed Świętami Wielkanocnymi odwiedzić Sokólski Ośrodek Kultury.
– Malowanie jajek trwa w naszej placówce przez cały Wielki Post. Oczywiście największym zainteresowaniem cieszy się ono przed samymi świętami – powiedziała Ewa Petelczyc, plastyk z Ośrodka Kultury w Sokółce.
Pani Ewa zaczęła robić pisanki jeszcze w latach 80-tych.
– Wiedziałam, że potrzebny jest do tego bardzo gorący wosk, wbita na patyk szpileczka i barwniki. Każdy wzór składa się z pojedynczych kresek i kropek. Z tych dwóch elementów można wykonać bardzo skomplikowane kompozycje. Im dłużej maluje się pisanki, tym nabiera się większej wprawy – wyjaśniła Ewa Petelczyc.
Jajko w roli głównej
Dawniej zdobieniem jej zajmowały się wyłącznie kobiety. Mężczyznom wówczas nie wolno było wchodzić do izby. Jeśli się tak zdarzyło, natychmiast odczyniano urok, który intruz mógł rzucić na pisanki.
Początkowo Kościół zabraniał jedzenia jajek w czasie Wielkanocy. Zakaz został cofnięty w XII wieku. Konieczne było jednak odmówienie przed posiłkiem specjalnej modlitwy. Wynikało to z dążenia do rozdzielenia tradycji Kościoła od obrzędowości pogańskiego święta związanego z kultem zmarłych, w którym jajko – początek nowego życia – odgrywało ważną rolę.
(UM) Fot.: D. Biziuk
