23 marca 2022 roku w Sokólskim Ośrodku Kultury odbyło się spotkanie z uchodźcami z Ukrainy. Jego inicjatorem była Burmistrz Sokółki Ewa Kulikowska. W trakcie spotkania pojawiła się prośba o udzielenie porady prawnej. Poniżej publikujemy odpowiedź, która wpłynęła do Urzędu Miejskiego w Sokółce. Jest to stanowisko Kancelarii Radców Prawnych Obidziński, Opęchowska, Zawistowska. Informację prawną przygotowała Mecenas Anna Zawistowska.
Stan faktyczny objęty przedmiotem opinii:
Obywatelka Ukrainy wjechała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po 24.02.2022 r. przez Polsko-Ukraińską granicę. Ze względu na fakt, iż posiadała tylko paszport wewnętrzny nie otrzymała stempla na przejściu granicznym. Pobyt swój zarejestrowała w Urzędzie Miasta Sokółka (rejestracja pobytu w zgodzie z ustawą o udzielaniu pomocy obywatelom Ukrainy) oraz otrzymała numer PESEL.
Przychodnie na terenie gminy Sokółka żądają od w/w Cudzoziemki okazania stempla Straży Granicznej w wewnętrznym paszporcie pod rygorem nie udzielenia świadczenia medycznego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. 2022 POZ. 583)
Analiza prawna:
W dniu 12 marca 2022 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583). Jej przepisy weszły w życie i obowiązują z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r.
Przyjęte w ustawie rozwiązania dotyczą m.in. obywateli Ukrainy i ich małżonków, którzy w wyniku działań wojennych w Ukrainie wjechali legalnie do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy od 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce. Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy, pobyt tych obywateli na terytorium Polski uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24.02.2022 r. W przepisach ustawy nie wprowadzono ograniczeń odnośnie dokumentów na podstawie, których obywatel Ukrainy przekroczył granicę ukraińsko-polską. Może to być zarówno paszport biometryczny, paszport wewnętrzny czy nawet dowód osobisty. Istotny jest wjazd bezpośrednio z terytorium Ukrainy. W przypadku natomiast, gdy wjazd obywatela Ukrainy nie został zarejestrowany podczas przekraczania granicy (brak stempla Straży Granicznej), wówczas winien on przejść procedurę rejestracji w urzędzie gminy. Wniosek o dokonane rejestracji złożony w ciągu 60 dni od wjazdu obywatela Ukrainy w dowolnym organie wykonawczym gminy na terytorium RP spowoduje nadanie obywatelowi Ukrainy numeru PESEL oraz wprowadzenie danych tej osoby do rejestru Straży Granicznej.
W związku z faktem, że obywatelka Ukrainy uzyskała już numer PESEL nadany jej przez Urząd Miasta w Sokółce, to zgodnie z art. 3 ust. 5 w zw. z art. 4 ust. 1 Ustawy, jej pobyt podlega jednocześnie zarejestrowaniu przez Straż Graniczną w rejestrze obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP bezpośrednio z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi w ich państwie. Komendant Główny Straży Granicznej umieszcza dane w tym rejestrze w terminie 30 dni od przekazania przez organy gminy informacji o złożeniu wniosku obywatela Ukrainy o nadanie mu nr PESEL. W konsekwencji, dla potwierdzenia takiego legalnego pobytu nie jest wymagane żadne zaświadczenie, stempel ze strony Straży Granicznej. W związku z tym mając na uwadze art. 2 ust. 7 Ustawy („ Obywatelowi Ukrainy, o którym mowa w ust. 1, jako osobie korzystającej w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej, przysługują uprawnienia określone w niniejszej ustawie”) oraz art. 37 ust. 1 Ustawy przyznające obywatelom Ukrainy prawa do świadczeń opieki medycznej udzielanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wskazana obywatelka Ukrainy, której nadano numer PESEL, jest uprawniona do świadczeń opieki medycznej w Polsce.
